فروشگاه اینترنتی آریاکشاورز | فروش کلیه نهاده های کشاورزی
سن غلات ( گندم) از مهم‌ترین آفات گندم و جو است. این آفت با تغذیه از گندم و جو در مراحل مختلف رویشی موجب کاهش عملکرد و از بین بردن خاصیت نانوایی شده. خسارت مربوط به سن گندم تاریخچه بسیار طولانی دارد و تا به امروز زیان زیادی به مزارع گندم و جو زده که این روند در سال‌های اخیر شدیدتر شده است.
مشخصات سن گندم:
حشره‌ایEurygaster integricep ، به طول ۸/۱۲- ۸ و به عرض ۸- ۵ میلی متر و علت اصلی دامنه نسبتاً وسیع تغییرات در اندازه حشره کامل، شیوه زندگی آفت است. بر اساس بررسیها و مشاهدات در سراسر مناطق سن خیز کشور این حشره دو شیوه زندگی دارد که این خود منجر به تغییراتی در اندازه آفت شده است.
جمعیتی از این حشره که در زیستگاه‌های طبیعی واقع در ارتفاعات زندگی می‌کنند، ضمن تغذیه از گیاهان غیر زراعی به خصوص گندمیان، بدون آنکه پروازهای قابل توجهی انجام دهند، به زاد و ولد می‌پردازند، افراد این گروه، کوچک و طول و عرض آنها به ترتیب ۵/۱۰-۸ و ۵-۸/۶ میلی متر است. گروه دوم از این حشره، که از گندم و جو تغذیه می‌کنند، به خصوص آنهایی که به مزارع آبی حمله می‌کنند، جثه ای بزرگتر دارند و طول و عرض آنها به ترتیب ۸/۱۲-۸/۹ و ۶/۸ -۲/۶ میلی متر می‌باشد.
رنگ حشره کامل، بسیار متغیر بوده و رنگ عمومی آنها قهوه ای و زرد خاکی است که این نیز از روشن تا تیره تغییر می‌کند. به علاوه نمونه‌هایی به رنگ سیاه، قرمز، مسی و زرد کهربایی نیز دیده می‌شود .
تخم حشره سن گندم، کروی و قطر آن یک میلی متر است. رنگ تخم تازه سبز روشن است و روی تخم سوراخهای تنفسی (MICROPYLE) واقع است. رنگ پوره های سن اول، بلافاصله بعد از خروج از تخم سبز بسیار روشن است که پس از چند ساعت متمایل به سیاه و از سن دوم به بعد، رنگ اصلی پوره ها ظاهر می‌شود . تفاوت پوره ها به خصوص پوره های سنین ۴و ۵ بسیار آشکار است، بدین معنی که بال از سن چهارم پورگی جوانه می زند و در سن پنجم مشخص‌تر می‌شود
مناطق انتشار سن گندم:
سن معمولی گندم دارای تراکم و انتشار وسیعی در سطح گندم کارهای ایران است.
مناطق انتشار سن گندم در حال حاضر از طرف باختر به مرزهای ایران با عراق و ترکیه و از طرف خاور به مرزهای کشور با افغانستان و پاکستان می رسد، به عبارت دیگر، از مرزهای غربی تا شرقی بجز کویرهای مرکزی فلات ایران، زیر پوشش این حشره قرار دارد.
در شمال کشور این حشره به جز در نوار ساحلی دریای خزر، در بقیه مناطق فعالیت می‌کند و تا مرزهای ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان پیش رفته است. در جنوب کشور نیز فقط نوار ساحلی دریای عمان و خلیج فارس و قسمتی از جلگه خوزستان از حملات این آفت می‌باشد. .
عوامل زیر در انتشار سن گندم درایران موثر بوده است:
۱- وجود مواد غذایی به مقدار زیاد (گیاهان میزبان ترجیحی)
۲- فراهم بودن اماکن مناسب جهت دوره طولانی دیاپوز (زمستان گذرانی)
۳- وجود شرایط اقلیمی مناسب جهت فعالیت آفت
گیاهان میزبان سن گندم:
سن گندم در ایران به ارقام مختلف گندم و جو چاودار حمله و از آنها تغذیه می کند. بلکه، از لحاظ دامنه غذایی حشره ای الیگوفاز است و از اکثر گندمیان یکساله تغذیه می کند .
سن گندم عمدتا از گرامینه‌ها تغذیه می‌کنند، بخصوص از گندم و جو و چاودار و ذرت و نازک برگ و گیاهان وحشی دیگر مثل شاهدانه و علف های پهن برگ به عنوان میزبان دوم که عمدتا شامل خار شتر می‌باشد و نیز بعضی درختان خزان کننده مثل درخت بلوط .
در طول دوره زیستی، سن گندم فقط ۱ تا ۲/۵ ماه را به عنوان یک حشره کامل بر روی گیاه سبز طی می‌کند و بقیه سال را به حالت استراحت در زیر پوشش گیاهی دامنه تپه ها می‌گذراند. این دوره استراحت شامل ۲ فاز است:
۱-تابستان گذرانی در طول ماه‌های گرم و خشک آخر تابستان و پائیز
۲-زمستان گذرانی در طول ماه‌های خیلی سرد و زمستان
پیشگیری و کنترل سن گندم:
به منظور پیشگیری و کنترل سن گندم، از کاربرد مداوم آفت کش‌ها در بلند مدت باید خوداری کرد. آفت کش ها فقط زمانی به کار گرفته می‌شوند که سایر روش های کنترل نتواند جمعیت آفت را به زیر سطح زیان اقتصادی پایین بیاورد.
کنترل زراعی:
این روش شامل اقداماتی است که می تواند از طغیانهای جدی سن گندم جلوگیری کند و غالباً نقش پیشگیری دارد، عبارتند از:
برداشت زود هنگام:
زود کاشتن و یا کاشت واریاته های مقاوم تر
از بین بردن کامل علف های هرز در تمام طول فصل
تناوب کشت با محصولاتی غیر از خانواده گرامینه
کشت غلاتی که باعث می‌شود گیاه بهترین رشد و نمو را داشته و در نتیجه زودتر برداشت شود .
کنترل بیولوژیکی:
به دلیل اثرات فوری و آشکار بسیاری از آفتکش های در دسترس، استراتژی مبارزه بیولوژیک در مقایسه با مزایای روش های شیمیایی کاملا مورد غفلت قرار گرفته است .بیشترین پارازیتیسم طبیعی مربوط به زنبورهای پارایتوئید Trissolcus و مگس های Phasia می باشد.
کنترل شیمیایی:
به صورت کلی همه آفت کش ها اثر مرگ و میر لازم روی سن گندم را دارند ولی کاربرد آفتکشها همیشه باعث کاهش جمعیت سن گندم نمی‌شود. از سمهایی که برای کنترل این آفت استفاده می‌شود می توان پیرتروئیدهای مصنوعی مانند دلتامترین (دسیس) را نام برد که به دلیل سمیت کم برای پستانداران به کار گرفته می‌شود.
همچنین از آفت کش های متداول دیگر نیز میتوان به هیدروکربن های کلره و ارگانوفسفات ها که مرگ و میر بالا برای سن گندم دارند، استفاده کرد.
باید توجه داشت که اگر کاربرد سموم در زمان مناسب از نظر شرایط آب و هوایی صورت نگیرد، اثرات لازم را نخواهد داشت و سمپاشی باید تکرار گردد. به طور کلی حشرات کوچکتر، خیلی راحت تر توسط یک حشره کش کشته می‌شوند.
بهترین زمان سم پاشی در سن های غلات به خصوص سن گندم، وقتی است که پوره های جوان شروع به تفریخ می‌کنند. باید توجه کرد که سن های بالغ زمستان گذران در صورت داشتن تراکم بالا، باید قبل از جفتگیری کنترل شوند. برای سن مادر از دیپترکس، همچنین کاراته و فنیتروتیون (سومیتیون) هم استفاده می‌شود.
